Žrtvama “Oluje” je potrebna institucionalna podrška, ne politička zloupotreba

Povodom 28. godišnjice operacije “Oluja”, koju su sprovele hrvatske oružane snage i tokom nje počinile sistematske i rasprostranjene zločine nad civilnim stanovništvom srpske nacionalnosti, Fond za humanitarno pravo traži od vlasti i institucija u Srbiji da prekinu kontinuitet kršenja prava i uskraćivanja podrške žrtvama, kao i da prestanu sa njihovom političkom zloupotrebom koja produbljuje međuetničke tenzije u regionu.

U Srbiji, nijedna žrtva “Oluje” nema status civilne žrtve rata. Zakonsko rešenje onemogućava sticanje ovog statusa žrtvama koje su nastradale ili su oštećene van teritorije Srbije, tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji. Tako izbeglice iz Hrvatske ostaju bez finansijske, zdravstvene i psihosocijalne podrške institucija.

Samo oko 20% izbeglica iz Hrvatske koje su prisilno mobilisali pripadnici MUP-a Republike Srbije nakon operacije “Oluja” u avgustu i septembru 1995. je ostvarilo pravo na naknadu štete, dok su mnogi zbog administrativnih prepreka i zastare ostali bez te mogućnosti. Nekoliko desetina prisilno mobilisanih izbeglica poginulo je nakon što su poslati na front. FHP traži da status prisilno mobilisanih bude regulisan na osnovu Zakona o pravima civilnih invalida rata.

Umesto glasa žrtava, i na ovu 28. Godišnjicu operacije “Oluja” čuje se glas političara. Oni, umesto doprinosa pomirenju, podstiču simbolički nastavak sukoba.

Ove godine, centralna komemoracija će se održati u Bosni i Hercegovini, u Prijedoru, gradu u kome lokalne vlasti godinama otežavaju i onemogućavaju obeležavanje mesta stradanja žrtava ratnih zločina i zločina protiv čovečnosti koje su počinile srpske snage tokom rata u BiH. Time se žrtvama operacije “Oluja” uskraćuje dostojanstveno odavanje pošte, a sećanje na njih se instrumentalizuje za produbljivanje etničkih podela. Na taj način se nastavlja kontinuitet politike sećanja Republike Srbije koja žrtve ratnih zločine deli na “naše” i “njihove”.

Tokom i nakon operacije “Oluja” koju su sprovele hrvatske oružane snage raseljeno je oko 200.000 Srba, uz masovno uništavanjae i pljačku njihove imovine. Prema podacima Hrvatskog helsinškog odbora za ljudska prava iz 2001. godine, koji nisu konačni, 677civila koji su odlučili da ostanu u svojim kućama ubijeno je za vreme i odmah nakon ove operacije. U evidenciji D.I.C. “Veritas” nalaze se imena 1.877 građana Hrvatske srpske nacionalnosti koji su poginuli ili nestali tokom operacije “Oluja”, od kojih su 1.228 bili civili.

Fond za humanitarno pravo podseća na činjenice o zločinima počinjenim tokom operacije “Oluja”, koje su dostupne za preuzimanje i korišćenje:

• “Vojno policijska akcija ‘Oluja’ – sudske činjenice o žrtvama”, na osnovu presuda pred MKSJ i sudovima u Hrvatskoj.
• Izjave žrtava pred MKSJ i sa REKOM foruma za tranzicionu pravdu u postjugoslovenskim zemljama.
• “Bombardovanje izbegličkih kolona tokom ‘Oluje’ – avgust 1995.”
• Digitalni narativ “Prisilna mobilizacija izbeglica”.