Povodom presude za zločin u Štrpcima

Viši sud u Beogradu doneo je 7. februara 2023. godine presudu kojom je optužene Gojka Lukića, Duška Vasiljevića i Jovana Lipovca osudio na kazne zatvora u trajanju od po 10 godina, a Draganu Đekić na kaznu zatvora u trajanju od pet godina zbog otmice iz putnika iz voza u mestu Štrpci, zlostavljanja, mučenja i ubistva 20 civila nesrpske nacionalnosti 27. februara 1993. godine. Fond za humanitarno pravo (FHP) smatra da su izrečene kazne zatvora preblage u odnosu na težinu ovog zločina i njegove posledice koje traju i danas, nakon 30 godina.

Tužilaštvo za ratne zločine (TRZ) podiglo je 10. maja 2018. godine optužnicu protiv Gojka Lukića, Duška Vasiljevića, Ljubiše Vasiljevića i Dragane Đekić, pripadnika jedinice „Osvetnici“ u sastavu VRS, kao i protiv Jovana Lipovca, pripadnika 1. čete 1. bataljona Višegradske brigade VRS, zbog ubistva 20 civila nesrpske nacionalnosti, državljana Savezne Republike Jugoslavije, 27. februara 1993. godine u mestu Štrpci. Optuženi su prvo legitimisali, a nakon toga iz brzog voza 671 koji je saobraćao na liniji Beograd-Bar izveli 20 civila – Zeković Fevziju, Zupčević Halila, Ličina Ilijaza, Ćorić Rasima, Kajević Nijazima, Hanić Muhedina, Babačić Ismeta, Kapetanović Esada, Đečević Senada, Preljević Safeta, Alomerović Adema, Zuličić Zvijezdana, Softić Šeća, Bekija Fehima, Husović Rafeta, Rastoder Jusufa, Topuzović Džafera, Memović Fikreta, Buzov Tomu i jedno NN lice – a zatim ih uz pretnju oružjem ukrcali u kamion i prevezli do zgrade osnovne škole u Prelovu, gde su ih tukli i oduzeli im novac i dragocenosti. Nakon toga, optuženi su civile samo u donjem vešu i sa rukama vezanim žicom kamionom odvezli do sela Mušići, gde su ih ubili.

Do danas su pronađeni posmrtni ostaci samo četiri žrtve. Telo Halila Zupčevića pronađeno je krajem 2009. godine na obali jezera Perućac, a posmrtni ostaci Rasima Ćorića, Jusufa Rastodera i Iljaza Ličine nađeni su u istom jezeru 2010. godine. Ostale žrtve se i dalje nalaze u evidencijama nestalih lica.

Iako su tokom postupka optuženi osporavali iskaz Miće Jovičića, koji je pred sudom BiH priznao krivicu za učestvovanje u ovom zločinu, sud je prihvatio i njegov iskaz, kao i iskaze svedoka Mitrašina Glišića, Dušana Božića i Nebojše Ranisavljevića koji je za ovaj zločin osuđen 2002. godine pred sudom u Bijelom Polju na kaznu zatvora od 15 godina.

U kratkom obrazloženju prilikom izricanja presude sud je naveo da je prilikom odmeravanja kazne optuženima cenio njihovu dosadašnju neosuđivanost, teške životne prilike, nedostatak sredstava za život, kao i zdravstveno stanje optuženog Jovana Lipovca.

FHP smatra da su izrečene kazne preblage, posebno imajući u vidu da su svi oteti putnici bili civili, da se radilo o državljanima SRJ koji su iz voza izvedeni jer su bili Bošnjaci, da su nakon otmice zlostavljani i mučeni, a zatim i ubijeni sa rukama vezanim žicom iza leđa. Najmlađa žrtva bio je tada maloletni Senad Đečević, učenik, star 16 godina. Isto tako, do danas su pronađeni posmrtni ostaci samo četiri žrtve, dok se njih 16 i dalje vode kao nestali.

Za ovaj zločin je pred sudom u Bijelom Polju 2002. godine osuđen Nebojša Ranisavljević na kaznu zatvora od 15 godina. Takođe, sud Bosne i Hercegovine je 2022, odnosno 2023. godine za ovaj zločin osudio osmoricu pripadnika VRS na kazne zatvora od 13, odnosno 15 godina. S obzirom da se radi o istom zločinu i pripadnicima iste grupe, nejasno je iz kog razloga je sud u Srbiji izrekao znatno niže kazne zatvora za ovaj zločin. Prilikom izricanja presude, osim uobičajenih olakšavajućih okolnosti sud nije naveo koje to naročito olakšavajuće okolnosti postoje da bi se optuženima izrekle kazne od po 10, odnosno pet godina zatvora.

Visina izrečene kazne nije u skladu ni sa uobičajenom sudskom praksom Višeg suda u Beogradu u pogledu kažnjavanja. Tako je pred istim sudom pravnosnažno osuđen Boško Soldatović na kaznu zatvora od 15 godina za ubistvo devet civila, a Veljko Marić na kaznu zatvora u trajanju od 12 godina zbog ubistva jednog civila.

Preblago izrečenom kaznom Viši sud u Beogradu je poslao poruku porodicama žrtava da, iako su 30 godina čekali da odgovorni za ubistvo njihovih članova porodice konačno budu adekvatno kažnjeni, njihove patnje i bol nisu prepoznati kao važni. Iz tog razloga, FHP očekuje da Apelacioni sud u Beogradu uvaži žalbu TRZ i da optuženima izrekne znatno više kazne koje odgovaraju težini ovog zločina.