Prisilno mobilizirani u ratove tuže državu Srbiju

Procjenjuje se da je režim Slobodana Miloševića u ratove prisilno poslao 5.000 ljudi, a njih najmanje 800 tužilo je državu Srbiju.

Ratovi devedesetih na prostoru bivše Jugoslavije, osim tragično velikog broja žrtava, ostavili su posljedice i na one koji su prisilno, često uz prijetnju oružjem, odvođeni na ratišta. U Srbiji je takvih, prema podacima Fonda za humanitarno pravo, bilo više od 5.000. I to najčešće onih koji su bježali od rata iz bivših jugoslovenskih republika.

Sa Trga kosovskih junaka u Kruševcu prije 17 godina Nadežda Kostić tražila je da joj sa ratišta na Kosovu vrate starijeg sina. Na tom mjestu, u maju 1999. godine, počeo je spontani protest žena Kruševca zbog pogibije šest vojnika iz tog kraja.

“Tražili smo obaveštenje o tome šta se dešava sa našom decom tamo. Nismo imali nikakve informacije. Svi su se plašili za živote svojih najbližih tek tada kada su počeli mrtve da dovoze”, prisjeća se Nadežda Kostić.

Amnestirani promjenom vlasti

Kruševački protest dogodio se na kraju decenije rata koja je zadesila prostor bivše Jugoslavije.

“Veliki broj mlađih, ratno sposobnih građana skrivao se te godine od mobilizacije. Bežali su u inostranstvo ili se skrivali od onih koji su pokušavali da im uruče vojne pozive”, javio je Al Jazeerin reporter Zoran Kosanović.

Samo nekoliko godina ranije, više hiljada građana prisilno je mobilizirano. Uglavnom se radilo o izbjeglicama koje su u Srbiju došle iz Hrvatske. Promjenom vlasti u Srbiji, od 2000. godine, oni koji su izbjegavali vojne pozive, amnestirani su.

U međuvremenu su neki prisilno mobilizirni tužili državu. Konvencijom Ujedinjenih naroda nije dozvoljeno vraćati na ratište ljude koji od rata bježe. Zastupa ih Fond za humanitarno pravo.

“Ne znam za drugi primer u svetu da su izbeglice, koje su, plašeći se za svoje živote, u objektivnom strahu za svoje živote, izbegli u na jednu teritoriju gde su se osećale sigurnijim, slobodnijim, i da su tu uhapšene i vraćene od tih vlasti na drugu teritoriju i upućeni u ratna dejstva”, ukazuje Sandra Orlović iz FHP-a.

Do sada 800 tužbi

Kaže da prisilno mobilizirani i danas žive u strahu, jer su oni koji su ih hapsili i dalje dio vlasti. Ni više od decenije kasnije nisu spremni javno govoriti. FHP traži da da dobiju status civilne žrtve rata.

“Već godinama unazad zagovaramo izmenu postojećeg Zakona o civilnim žrtvama rata, izmene kojim bi se i ova kategorija osoba uvrstila, odnosno bila u mogućnosti da ostvari status civilne žrtve rata i time bi da ostvari neka druga prava. Recimo, prava na mesečnu penziju ili pravo na zdravstvenu zaštitu”, dodaje Sandra Orlović.

Procjenjuje se da je najmanje 5.000 ljudi režim Slobodana Miloševića prisilno mobilizirao, a preko FHP-a njih je blizu 800 tužilo državu Srbiju.

Preuzeto sa portala Al Jazeera