Apelacioni sud u Beogradu: odgovornost države za ubistvo vojvođanskih Hrvata nije zastarela
Apelacioni sud u Beogradu je doneo rešenje kojim je usvojio žalbu Stjepana Oskomića protiv presude Osnovnog suda u Beogradu, u predmetu koji je pokrenuo protiv Republike Srbije, zbog odgovornosti države za ubistvo njegovih roditelja u julu 1993. u selu Kukujevci, i predmet vratio na ponovno suđenje. Fond za humanitarno pravo (FHP), koji zastupa Stjepana Oskomića u ovom predmetu, smatra da je odluka Apelacionog suda pravična i u skladu sa zakonom, te da se njom jasno ukazuje na pogrešno postupanje prvostepenog suda u ovom predmetu koji traje već devet godina.
U noći između 29. i 30. jula 1993. godine u sremskom selu Kukujevci (opština Šid), Goran Vuković i Pavle Drašković, pripadnici dobrovoljačke jedinice iz Srbije koja je ratovala u okviru Vojske Republike Srpske Krajine, nasilno su ušli u kuću porodice Oskomić. U kući su zatekli Stjepanove roditelje, Nikolu (53) i Agicu (50) Oskomić, i osamdesetsedmogodišnju staricu Mariju Tomić, Agičinu tetku. Vuković i Drašković su zatečene ukućane vezali i udarali, da bi ih potom na svirep način ubili hicima iz pištolja u glavu.
Za ovaj zločin Okružni sud u Sremskoj Mitrovici je 26. aprila 1996. godine osudio Gorana Vukovića na kaznu zatvora od 15 godina za krivična dela ubistva iz niskih pobuda i izazivanja nacionalne, rasne i verske mržnje, razdora i netrpeljivosti i Pavla Draškovića na 10 godina za ubistvo jednog drugog lica slovačke nacionalnosti (Stevana Krošlaka iz Sota), kao i za izazivanje nacionalne, rasne i verske mržnje, razdora i netrpeljivosti. Pored njih osuđen je i Milan Nikolić zvani „Đeneralˮ na tri godine i šest meseci, zbog podstrekavanja na nacionalnu, rasnu i versku mržnju, razdor i netrpeljivost. Presudu je potvrdio i Vrhovni sud Srbije 13. septembra 1999. godine.
FHP je u ime Stjepana Oskomića 2006. godine podneo tužbu za naknadu nematerijalne štete protiv Republike Srbije, zbog odgovornosti države za nesprečavanje akata nasilja propisane članom 180. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO). Prvi osnovni sud je presudom iz 2012. godine odbio tužbeni zahtev, primenivši opšte rokove za potraživanje naknade štete – tri godine od saznanja za štetu, odnosno pet godina od njenog nastanka. Sud je pogrešno primenio član 377. ZOO, prema kojem potraživanje naknade za štetu nastalu krivičnim delom zastareva sa momentom zastarevanja krivičnog gonjenja za krivično delo kojim je šteta nastala. Prvostepeni sud je bio stanovišta da se ti duži rokovi mogu primeniti isključivo prema učiniocu dela, a ne i prema odgovornom licu – u ovom slučaju državi.
Apelacioni sud u Beogradu je, odlučujući po žalbi advokata FHP-a, utvrdio da je prvostepeni sud pogrešno primenio odredbe ZOO. Apelacioni sud je ispravno ukazao na stav Ustavnog suda dat na sednici 7. jula 2011. godine, prema kojem „zahtev za naknadu štete prema svakom odgovornom licu, a ne samo štetniku, zastareva kada istekne vreme određeno za zastarelost krivičnog gonjenja samo ako je pravnosnažnom presudom utvrđeno postojanje krivičnog dela i okrivljeni oglašen krivim za krivično deloˮ [kurziv FHP].
FHP izražava nadu da će ovakva odluka Apelacionog suda u Beogradu predstavljati prekretnicu u odnosu na dosadašnju praksu sudova u Srbiji, koji po pravilu tumače zakonske odredbe u cilju zaštite države od odgovornosti za teška kršenja ljudskih prava počinjena tokom devedesetih godina, a na štetu prava žrtava i uspostavljanja pravde i odgovornosti. Tako postupajući, sudovi u Srbiji se oglušuju o obaveze koje je država preuzela ratifikovanjem relevantnih međunarodnih konvencija o zaštiti ljudskih prava, kao i o međunarodne standarde o pravu žrtava teških kršenja ljudskih prava na reparacije.
