22 godine od zločina VJ u Kukurovićima

Dana 18. februara, navršavaju se 22 godine od napada Vojske Jugoslavije na selo Kukurovići kod Priboja, u kojem su ubijeni starci Uzeir Bulutović, Mušan Husović i Fatima Sarač. Do danas, institucije nisu identifikovale počinioce, a porodicama žrtava nisu priznale status civilnih žrtava rata.

Selo Kukurovići, naseljeno pretežno muslimanskim stanovništvom, nalazi se na tromeđi Srbije, Crne Gore i Bosne i Hercegovine, uz samu granicu sa BiH. Početkom rata u BiH, maja 1992. godine, u selu i oko njega stacionirali su se pripadnici Užičkog korpusa Vojske Jugoslavije (VJ). Meštane Kukurovića pripadnici VJ svakodnevno su zastrašivali, pretresali, bezrazložno su pucali po njihovim kućama, pljačkali ih i izlagali torturi, stvarajući osećaj konstantnog straha zbog kojeg je veliki broj meštana napustio svoje domove. Dana 18. februara 1993. godine, pripadnici VJ izvršili su minobacački napad na selo Kukurovići. Tom prilikom ubijeni su meštani Uzeir Bulutović, Mušan Husović i Fatima Sara. Ostali stanovnici su pobegli iz sela, a njihova imovina je uništena i zapaljena. Dva dana kasnije, nekoliko meštana se vratilo u selo i zateklo zgarišta i pobijenu stoku, a u spaljenim kućama leševe troje ubijenih staraca. U aprilu iste godine, kada u selu više nije bilo stanovnika, zapaljeno je još osam kuća.

Fond za humanitarno pravo (FHP) je u oktobru 2006. godine Okružnom javnom tužilaštvu u Užicu podneo krivičnu prijavu protiv NN pripadnika Užičkog korpusa VJ. Nakon nekoliko dana Tužilaštvo u Užicu obavestilo je FHP da je predmet prosleđen Tužilaštvu za ratne zločine, gde je još uvek u predistražnoj fazi. Do danas za zločine u Kukurovićima nije podignuta ni jedna optužnica.

Žrtve i članovi porodica žrtava zločina u Kukurovićima već godinama pokušavaju da ostvare prava u skladu sa međunarodnim standardima zaštite žrtava kršenja ljudskih prava. FHP je 2007. godine u ime porodica ubijenih meštana i proteranih stanovnika pokrenuo tri postupka za naknadu štete protiv Republike Srbije, od kojih je samo jedna pravosnažno okončana i to odbijanjem tužbe dece pokojnog Uzeira Bulutovića zbog zastarelosti potraživanja. Presudom Višeg suda u Beogradu od 9. aprila 2013. godine utvrđena je odgovornost države Srbije za ratni zločin u selu Kukurovići, što je bila prva presuda kojom se utvrđuje odgovornost države za ratni zločin koji su pripadnici srpskih snaga počinili na teritoriji Sandžaka tokom 1990-ih. Sud je utvrdio da su se pre napada jedinice VJ nalazile u neposrednoj blizini sela, kao i da je u minobacačkom i pešadijskom napadu na Kukuroviće tog dana uništena imovina mnogih meštana. Sud je odbio prigovor zastarelosti koji je tokom postupka istaklo Republičko javno pravobranilaštvo, jer Tužilaštvo za ratne zločine Republike Srbije i dalje preduzima radnje usmerene na otkrivanje počinilaca ovog zločina. Ovu presudu je, međutim, ukinuo Apelacioni sud u Beogradu 27. marta 2014. i predmet vratio na ponovno suđenje.

Dodatno, prema Zakonu o civilnim invalidima rata, zbog toga što su stradale od srpskih snaga bezbednosti, žrtve zločina u Kukurovićima nemaju pravo na status civilnih žrtava rata. Nacrt novog zakonskog rešenja zadržava većinu diskriminatornih odredbi postojećeg Zakona, te bi njegovim usvajanjem porodice žrtava iz Kukurovića i dalje ostale bez priznanja statusa civilnih žrtava rata.

FHP i Sandžački odbor za zaštitu ljudskih prava i sloboda (Sandžački odbor) pozdravljaju odluku Vlade Republike Srbije iz 2012. godine da usvajanjem i primenom Programa za povratak izbeglih i raseljenih iz opštine Priboj pruži prvo zvanično priznanje nepravdi prema stanovnicima Kukurovića i drugih muslimanskih sela koja su doživela slićnu sudbinu Kukurovića. FHP i Sandžački odbor pozivaju i druge institucije Republike Srbije da preduzmu mere iz svoje nadležnosti i osiguraju žrtvama ovih zločina zasluženo priznanje:

• – Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja da odustane od aktuelnog Nacrta zakona i predloži novo rešenje koje će uvažiti i priznati porodice žrtava iz Kukurovića kao civilne žrtve rata;
• – Viši sud u Beogradu da u razumnom roku donese odluku o tužbi za naknadu štete koju su protiv Srbije podneli stanovnici Kukurovića još 2007. godine;
• – Tužilaštvo za ratne zločine da privede kraju dugogodišnju istragu u vezi sa zločinima u Kukurovićima i procesuira odgovorne za zločine u ovom selu.

FHP i Sandžački odbor podsećaju da su utvrđivanje odgovornosti za teška kršenja ljudskih prava i obezbeđivanje zaštite žrtvama kršenja ljudskih prava uslov uspostavljanja vladavine prava nakon oružanog sukoba. FHP i Sandžački odbor pozivaju institucije da priznanjem žrtava iz Kukurovića i drugih mesta u Sandžaku koje su stradale tokom 1990-ih godina potvrdi svoje deklarativno opredeljenje za unapređenje vladavine prava i izgradnju kulture ljudskih prava.