Reportaža sa obilaska memorijala u Jasenovcu, Prijedoru i Vukovaru

U okviru programa Regionalne škole tranzicione pravde, studenti Škole posetili su nekoliko mesta stradanja u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini. Glavni cilj ovih poseta predstavljao je upoznavanje sa procesima memorijalizacije u bivšoj Jugoslaviji i direktan razgovor sa preživelim žrtvama zločina.

Tokom dvodnevne posete, studenti su posetili Memorijalni centar Jasenovac, gde su mogli bolje da se upoznaju sa progonom Srba, Jevreja, Roma i ostalih nehrvata, te Hrvata-antifašista od strane ustaškog režima. U razgovoru sa kustoskinjom muzeja Majom Kučan, studenti su se upoznali sa zakonima o netrpeljivosti prema nepoželjnim etničkim, rasnim i političkim grupama ustaškog režima, načinom funkcionisanja i periodom trajanja sistema koncentracionih logora Jasenovac (1941-1945.), radu na poimeničnom spisku do sada identifikovanih žrtava (preko 85 000) i svim strahotama koje su doživeli logoraši.

Nakon toga, organizovana je poseta Prijedoru, gde su se studenti susreli sa Sudbinom Musićem, logorašem logora Trnopolje, a sadašnjim sekretarom Udruženja logoraša ’’Prijedor 92’’. U razgovoru sa Sudbinom, studenti su iz prve ruke čuli potresnu priču jedne od žrtava, ali su kroz taj razgovor upoznati i sa opštom slikom užasa i etničkog čišćenja koje su proživljavali nesrpski stanovnici Prijedora tokom rata u Bosni i Hercegovini.

Studenti su obišli i mesto gde se nalazio logor Trnopolje, gde ih je Sudbin Musić upoznao sa funkcionisanjem ovog, kao i logora Keraterm i Omarska. Nakon posete Prijedoru, organizovana je poseta Vukovaru, gde su se studenti susreli sa Mirkom Kovačićem, preživelim iz vukovarske tragedije, koji ih je upoznao sa strahotama koje su preživeli on i njegova porodica, kao i ostali građani Vukovara tokom opsade od strane JNA i srpskih paravojnih formacija, a takođe i sa zločinom počinjenim na Ovčari.

Prema rečima jedne od studentkinja Regionalne škole, Višnje Šijačić iz Novog Sada, razgovor sa preživelim žrtvama zločina i obilazak mesta sećanja, pogotovo Vukovara, predstavlja neprocenjivo iskustvo, jer pruža priliku i za neku vrstu lokalnog suočavanja sa prošlošću, budući da je ona bila svedok da su i iz Novog Sada 1991. godine odlazili tenkovi na Vukovar. Za Doniku Prekaj iz Peći razgovor sa preživelima, ali i upotreba usmenih svedočanstava o stradanju u Jasenovcu, predstavljaju najbolji način za upoznavanje sa zločinima, jer je bez direktnih svedočenja žrtava nemoguće dobiti pravu sliku onoga što se desilo. Za Eldinu Bešović iz Sarajeva, neobeležavanje mesta gde su ljudi stradali predstavlja jasno negiranje počinjenih zločina, ali žrtve koje imaju snage da glasno govore o onome šta im se desilo tokom rata pružaju nadu u proces pomirenja u regionu.

Regionalnu školu tranzicione pravde organizuju Fond za humanitarno pravo, Udruženje „Pravnik“ iz Sarajeva i Fond za humanitarno pravo Kosovo, uz podršku Ambasade Velike Britanije.