Predstavka Komitetu protiv torture Ujedinjenih nacija zbog kršenja ljudskih prava tokom rušenja romskog naselja Antena

Fond za humanitarno pravo (FHP), Evropski centar za prava Roma (ERRC) i Centar za prava manjina (CPM) zajednički su podneli predstavku UN Komitetu protiv torture (Komitet), protiv Srbije i Crne Gore (SCG) zbog odgovornosti za svirepo, nehumano i ponižavajuće postupanje i kažnjavanje Roma Besima Osmanija, tokom policijske akcije prinudnog iseljavanja i rušenja naselja u kome je živeo.

Besim Osmani je bio jedan od 107 Roma stanovnika naselja “Antena”, koje se nalazilo na periferiji Beograda. Skupština opštine Novi Beograd je 6. juna 2000. godine pismenim putem obavestila stanovnike ovog naselja da će porušiti njihove kuće i dala im rok od jednog dana za iseljenje. Stanovnici ovog naselja su živeli u teškim materijalnim uslovima i nisu mogli da obezbede drugo mesto za stanovanje u tako kratkom roku.

Dva dana nakon pismenog obaveštenja, 8. juna 2000. godine, predstavnici opštine i oko deset uniformisanih policajaca došli su u naselje sa namerom da isele Rome i poruše njihove kuće. Besim Osmani i drugi Romi su pokušali da ubede policajce da odlože rušenje dok ne uzmu lične stvari iz svojih kuća. Bez obzira na ovu molbu, buldožeri su počeli da ruše naselje. Nedugo zatim, stigla je grupa od pet do šest policajaca u civilu i počela da tuče prisutne Rome, dok su policajci u uniformama stajali sa strane, upućujući im uvrede na nacionalnoj osnovi.

Jedan od policajaca u civilu je ošamario Besima Osmanija nekoliko puta, dok je u naručju držao svog četvorogodišnjeg sina, i udarao ga u predelu stomaka. Dok je udarao Besima Osmanija, policajac je udario i dete, koje, na sreću, nije pretrpelo ozbiljne povrede. Nakon incidenta, Besim Osmani je dobio lekarsko uverenje koje potvrđuje da je zadobio krvne podlive ispod leve ruke uz savet da se obrati lekaru specijalisti radi daljih pregleda.

Nakon intervencije policije i opštinskih vlasti, srušeno je čitavo romsko naselje. Kuća u kojoj je živeo Besim Osmani sa suprugom i troje male dece u potpunosti je uništena, a ova porodica, kao i drugi Romi iz naselja, postali su beskućnici. Besim Osmani je živeo sa porodicom u šatoru na zemljištu porušenog naselja šest meseci nakon incidenta. Od 2002. godine Besim Osmani sa porodicom živi u podrumu stambene zgrade koju održava.

FHP je 12. avgusta 2000. godine u ime Besima Osmanija podneo krivičnu prijavu nadležnom tužilaštvu. Nakon petnaest meseci, tužilaštvo je odbacilo krivičnu prijavu, bez sprovođenja adekvatne istrage. U maju 2001. godine, advokati FHP-a preuzeli su krivično gonjenje u ime Besima Osmanija podnošenjem zahteva za preduzimanje istražnih radnji Četvrtom opštinskom sudu u Beogradu. Uprkos prikupljenim dokazima protiv policajaca odgovornih za zlostavljanje žrtve, nakon više od tri godine, nijedan od policajaca u civilu nije identifikovan, a samim tim ni optužen za krivično delo. Zbog toga je Besimu Osmaniju uskraćeno pravo na efikasnu krivično-pravnu zaštitu, kao i mogućnost da, kao žrtva kršenja ljudskih prava, dobije pravičnu naknadu štete.

U predstavci koju su FHP, ERRC i CPM podneli Komitetu, između ostalog se navodi da je SCG kao potpisnica Konvencije protiv torutre i drugih svirepih, nehumanih i ponižavajućih kazni ili postupaka, prekršila član 16 koji garantuje zaštitu od svirepog, nehumanog i ponižavajuæeg postupanja i članove 12, 13, 14, u vezi sa članom 16 stav 1, koji žrtvi garantuju pravo na brzu i nepristrasnu istragu u slučaju osnovanih navoda o zlostavljanju i pravičnu naknadu štete.

Dodatne informacije: Branimir Pleše, ERRC Direktor pravnog odeljenja (e-mail: branko@errc.org, telefon:+361 413 2200), Dragan Lalošević, FHP Koordinator projekta ljudskih prava (e-mail: draganl@hlc.org.yu, telefon: 011 344 4313) i/ili Petar Antić, CPM Izvršni direktor (e-mail: cpm@romastudent.net, telefon: 011 644 206).