25 godina od zločina u Sjeverinu – Dužni smo da pamtimo i poštujemo žrtve ratnih zločina

U nedelju, 22. oktobra, navršiće se tačno 25 godina od otmice i ubistva 17 građana Srbije bošnjačke nacionalnosti kod mesta Sjeverin u opštini Priboj. Fond za humanitarno pravo (FHP) i Sandžački odbor za zaštitu ljudskih prava i sloboda (Sandžački odbor) podsećaju da državni organi Srbije i nakon 25 godina ništa nisu preduzeli kako bi ispunili svoju moralnu i pravnu obavezu prema porodicama žrtava, kako u pogledu pronalaženja posmrtnih ostataka stradalih, tako i u pružanju pravičnog obeštećenja.

Dana 22. oktobra 1992. godine, pripadnici paravojne jedinice „Osvetnici”, delujući pod okriljem Vojske Republike Srpske, presreli su autobus koji je saobraćao od mesta Rudo (BiH) ka Priboju (Srbija) i nakon legitimisanja putnika izveli sve Bošnjake i odveli ih u pravcu Višegrada (BiH). Nakon svirepog mučenja, zarobljeni civili su ubijeni. Za ovaj ratni zločin protiv civila pred Okružnim sudom u Beogradu 2005. godine osuđena su četvorica pripadnika navedene jedinice.

Žrtve ovog zločina su: Mujo Alihodžić, Mustafa Bajramović, Ramiz Begović, Ramahudin Ćatović, Esad Džihić, Idriz Gibović, Zafer Hadžić, Medo Hodžić, Medredin Hodžić, Mevlida Koldžić (rođ. Hodžić), Alija Mandal, Sead Pecikoza, Hajrudin Sajtarević, Derviš Softić, Mithad Softić i Mehmed Šebo, dok je u noći pred otmicu autobusa u Sjeverinu otet i Sabahudin Ćatović. Do danas, nađeni su posmrtni ostaci samo jedne žrtve, dok se ostali i dalje vode kao nestala lica.

Uprkos deklarativnim izjavama sa najvišeg vrha vlasti, stvarni napori da se tela ovih nevino ubijenih građana pronađu su u potpunosti izostali. Povrh ignorisanja prava porodica da znaju istinu o sudbini njihovih najbližih, država Srbija uporno odbija da im pruži obeštećenje za pretrpljenu bol i da im prizna status članova porodica civilnih žrtava rata, koji bi im doneo skromnu, ali za njih važnu materijalnu podršku.

• Tužba za naknadu štete koja je podneta još 2007. godine odbijena je, uz pravno neutemeljeno obrazloženje da odgovornosti države Srbije u njihovom slučaju nema, jer se sama otmica dogodila na teritoriji Bosne i Hercegovine. Porodice su se u septembru prošle godine obratile Evropskom sudu za ljudska prava, gde je postupak još uvek u toku.
• Poput suda, i drugi organi Republike Srbije postupili su protivzakonito kada su odbili zahteve članova porodica za priznanje svojstva civilne žrtve rata, sa obrazloženjem da se važeći Zakon o pravima civilnih invalida rata ne primenjuje na pogibije koje su se dogodile van teritorije Srbije, iako takva odredba u pomenutom Zakonu ne postoji. Ključna institucija u sprovođenju Zakona – Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja – oglušilo se o ocenu Ustavnog suda da ovakvo tumačenje zakona predstavlja kršenje ustavnih prava podnosilaca i ignorisala je njegov nalog da ponovno odluči po njihovim zahtevima.

Tokom višegodišnje borbe za priznavanje prava žrtvama ratnih zločina, FHP i Sandžački odbor svedočili su jednom kontinuiranom odnosu ignorisanja i obespravljivanja sjeverinskih žrtava od strane institucija Srbije. Četvrt veka kasnije, odnos Srbije dobija obrise veličanja zločina koji su počinjeni nad nesrpskim stanovništvom, a to njihove žrtve gura u potpuni zaborav. Dužnost je Srbije, kao države koja pretenduje na članstvo u zajednici evropskih i demokratskih država, da odlučno stane na put revizionističkim tendencijama i konačno preduzme smislene korake u cilju priznanja i pravičnog obeštećenja svih žrtava.