Ko je ovde ISIS?

“Od završetka sukoba 1999. i raspoređivanja međunarodnih snaga, u miru, ukupno 141 srpski pravoslavni hrišćanski objekat potpuno je uništen ili značajno oštećen, a sam Unesko je četiri bisera svetske baštine: manastir Dečane, Pećku patrijaršiju, Gračanicu i Crkvu bogorodice Ljeviške stavio na Listu svetske baštine u opasnosti. Na mnogim uništenim objektima još se mogu videti parole tzv. Oslobodilačke vojske Kosova i pretnje Srbima, a u novije vreme i grafiti u slavu organizacije Islamske države, čiji su metodi rušenja kulturnih i verskih objekata, nažalost, odavno na delu na prostoru Kosova i Metohije.”

Tim rečima premijer Srbije Aleksandar Vučić obratio se prekjuče pismom članicama Uneska sa zahtevom da Kosovo ne bude primljeno u Organizaciju za obrazovanje, nauku i kulturu Ujedinjenih nacija. Ostavimo sada po strani da li pitanje može li (a može) u Unesko biti primljena država ili entitet u kojem su pripadnici većinskog razarali verske objekte manjinskog naroda i proanalizirajmo reči premijera koje su citirane na početku teksta.

Prvo, pitanje je koliko je navod o 141 oštećenom pravoslavnom objektu istinit budući da, kako i sam Vučić u pismu članicama Uneskoa kaže, „uništavanje srpskog hrišćanskog i kulturnog nasleđa nikada nije podrobno istraženo“. Svejedno, nema sumnje da su objekti Srpske pravoslavne crkve na Kosovu u pojedinim periodima novije istorije bile na udaru, pa je premijerov navod u tom pogledu makar delimično tačan.

Ipak, njegovo pismo članicama Uneskoa je u najmanju ruku licemerno ako se ne pomene razaranje islamskih bogomolja i kulturnog nasleđa na Kosovu u istom periodu, pre svega 1999. godine. Da nevolja bude veća, premijer je imao na šta da se pozove kada je taj segment razaranja u pitanju.

Svedok optužbe u haškim predmetima „Milutinović i drugi“ i „Đorđević“, američki stručnjak za otomansko kulturno nasleđe na Balkanu Andraš Ridlmajer, u ekspertskom izveštaju i iskazima pred sudom naveo je da je na Kosovu tokom NATO intervencije 1999. godine delimično ili u potpunosti razrušeno 225 od 607 islamskih objekata na Kosovu. Do takvog zaključka došao je na osnovu posleratnog istraživanja koje je uključivalo i posetu svakoj oštećenoj džamiji i razgovore sa osobama koje su o njenom razaranju nešto znali, što je obavio od 1999. do 2001. godine. Važno je napomenuti da je na osnovu oštećenja, koja su uglavnom nastajala iznutra ili eksplozijama odozdo, zaključio da se razaranje odigralo – sa zemlje. Ako isključimo teoriju zavere po kojoj bi Albanci bili odgovorni za uništavanje sopstvenih bogomolja, među kojima ima pravih bisera kulture (recimo đakovička Hadum džamija iz 16. veka koja je na Uneskovom popisu svetske baštine), može se sa velikom izvesnošću zaključiti da su za oštećenja odgovorni – Srbi.

I ne samo to. U određenom broju slučajeva, u kojima je bilo dovoljno dokaza, u haškim presudama je zaključeno da su kosovske džamije razorili pripadnici regularnih srpskih vojnih i policijskih jedinica u sklopu kampanje proterivanja albanskog civilnog stanovništva sa Kosova. Tako se u prvostepenoj presudi kojom su na višegodišnje zatvorske kazne osuđeni najviši predstavnici Republike Srbije i SRJ Jugoslavije (potpredsednik savezne vlade Nikola Šainović, vojni generali Dragoljub Ojdanić, Nebojša Pavković i Vladimir Lazarević, kao i policijski general Sreten Lukić) navodi sledeće: „Dosledni iskazi očevidaca o sistematskom terorisanju civila kosovskih Albanaca od strane snaga SRJ i Srbije, njihovo iseljavanje iz domova, kao i pljačkanje i hotimično uništavanje njihove imovine uveravaju Veće da je postojala kampanja nasilja usmerena protiv civilnog stanovništva, kosovskih Albanaca, tokom koje je bilo incidenata ubijanja, seksualnog zlostavljanja i namernog uništavanja džamija. Upravo su hotimične akcije tih snaga tokom ove kampanje bile uzrok odlaska najmanje 700.000 kosovskih Albanaca s Kosova u kratkom periodu od kraja marta do početka juna 1999. godine” (Milutinović i drugi, prvostepena presuda, tom II, paragraf 1178).

Navedimo primere na osnovu kojih je sudsko veće do takvog zaključka došlo:

„Veće, na osnovu svedočenja Sabrija Popaja, koje su delimično potkrepili Agim Jemini, Reshit Salihi i András Riedlmayer, konstatuje da su džamiju u Celini 28. marta 1999. godine uništile snage MUP, koristeći neku vrstu eksploziva” (Milutinović i drugi, prvostepena presuda, tom II, paragraf 390).

„Veće se uverilo da je minaret na džamiji u Suvoj Reci uništen 28. marta 1999. godine… Na osnovu svih dokaza o džamiji Veće se uverilo da su je oštetili pripadnici MUP-a Srbije“ (Milutinović i drugi, prvostepena presuda, tom II, paragraf 549).

„Pretresno veće konstatuje da su 27. marta 1999. godine snage VJ i MUP spalile kuće i najmanje jednu džamiju u gradu Vučitrnu“ (Milutinović i drugi, prvostepena presuda, tom II, paragraf 795).

“Na osnovu svedočenja svedoka K81, koje Veće smatra pouzdanim po ovom pitanju, i svedočenja Andrása Riedlmayera, koje je delimično potkrepio Dušan Gavranić, Veće konstatuje da je dokazano da su džamiju u Vlaštici spalili vojnici VJ i naoružani meštani, od kojih su neki bili odeveni u tamnoplave policijske uniforme” (Milutinović i drugi, prvostepena presuda, tom II, paragraf 946).

“U toku operacije, 25. marta 1999. godine, kosovski Albanci iz sela Pirane (u opštini Prizren) pobegli su iz svojih domova zbog granatiranja sela i paljenja kuća od strane snaga VJ i MUP. Istog dana, snage MUP i VJ napale su selo Celinu (opština Orahovac), pljačkajući i paleći većinu kuća. Pripadnici policije su takođe hotimično uništili lokalnu džamiju” (Milutinović i drugi, prvostepena presuda, tom II, paragraf 1160).

Dodajmo tome da je do sličnih zaključaka došlo Pretresno veće u premetu generala MUP Srbije Vlastimira Đorđevića i da su navodi obe presude o razaranju islamskog kulturnog nasleđa prihvaćeni u žalbenim postupcima. Osim toga, važno je naglasiti da i tamo gde nije prihvaćena tvrdnja tužilaštva da su policija i vojska odgovorne za razaranja džamija, i dalje postoje dokazi o prisustvu različitih srpskih jedinica u mestima gde su se incidenti odigrali, ali zbog visokog praga dokazivanja postavljenog pred Tribunal u Hagu nije prihvaćeno da su pripadnici tih jedinica zaista bili počinioci.

Prema tome, ne samo da su 1999. godine Srbi razorili veliki broj džamija i drugih islamskih spomenika kulture na Kosovu, već su to učinili pripadnici njenih zvaničnih snaga bezbednosti, i za to su osuđeni najviši politički, vojni i policijski predstavnici Republike Srbije.

A Srbija je ipak članica organizacije Unesko.

Autor je novinar agencije SENSE.

Preuzeto sa portala Peščanik