Presuda optuženim izvršiocima ratnih zločina u Zvorniku je u skladu sa dokazima

U  Zvorniku su u vreme oružanih sukoba u BiH počinjeni teški zločini nad bošnjačkim civilima. Ubijeno je više od hiljadu ljudi, mnogi su teško ranjeni, veliki broj bio je zatočen u nekom od devet logora na terirtoriji opštine Zvornik, opljačkana je velika imovina Bošnjaka u Zvorniku i selima u okolini.

Do sada, za zločine u Zvorniku, koji su se u najvećem broju slučajeva dogodili u vremenu od početka aprila do kraja jula 1992. godine, održano je samo jedno suđenje 1994. godine, pred Okružnim sudom u Šapcu, protiv braće Vojina i Dušana Vučkovića. Taj proces imao je sve karakteristike montiranog sudskog postupka, pa je komandant Žutih osa Vojin Vučković osuđen zbog nedozvoljenog držanja oružja, a Dušan Vučković je osuđen na samo osam godina zatvora za ubistvo 20 Bošnjaka, 28.06.1992. godine, zatočenih u Domu kulture u selu Čelopek.

Ratni zločini počinjeni u Zvorniku u proleće 1992. godine bili su predmet istrage Haškog tribunala. U fazi istrage, Haški tribunal dostavio je kompletne spise Tužlaštvu za ratne zločine Republike Srbije. Nakon sprovedene istrage pred Okružnim sudom – Veće za ratne zločine u Beogradu, optuženi su Branko Grujić predsednik Privremene vlade u Zvorniku, Branko Pavlović komandant TO i pripadnici jedinica u sastavu TO Zvornik Dušan Vučković Repić, Dragan Slavković Toro, Ivak Korać Zoks, Siniša Filipović Lopov i Dragutin Dragićević Bosanac za ratne zločine počinjene u Zvorniku, u perodu od april – jul 1992. godine i to: za deportaciju Bošnjaka iz Kozluka i Skočića, ubistva, mučenja, nečovečna postupanja i pljačkanja Bošnjaka zatočenih u logorima u Čelopeku, na Ekonomiji i Ciglani, kao i pljačkanja napuštenih bošnjačkih kuća u Zvorniku.

Optužnicom nije obuhvaćen, po broju ubijenih, posle Srebrenice, najveći zločin u ratu 1991-1995. godine u bivšoj SFRJ. Naime, 2. juna 1992. godine u selu Bijeli potok, u neposrednoj blizini Zvornika, sakupljena je velika grupa Bošnjaka iz 15 sela, muškaraca, žena, dece i staraca. Razdvojeni su muškarci, njih oko 700 od žena, dece i staraca, zatim su zatvoreni u Tehničko-školskom centru u Karakaju – industrijskoj zoni Zvornika. Svih 700 su ubijeni, a tela većine pronađena su posle rata u masovnim grobnicama na planini Crni vrh.

Kada je počeo glavni pretres po pomenutoj optužnici, inicijativom Fonda za humanitarno pravo pokrenuta je nova istraga protiv Branka Grujića i Branka Popovića za ubistva 700 Bošnjaka zatvorenih u Tehničko-školskom centru u Karakaju, koje su počinili, kao odgovorna lica, u opštini Zvornik, u granicama svoga umišljaja.

U toku trajanja glavnog pretresa, istraga protiv Grujića i Popovića za zločin protiv 700 Bošnjaka je završena, pa je rešenjem sudskog veća K.V. 5/05 od 26. maja 2008. godine, razdvojen postupak protiv Grujića i Popovića. Nakon donošenja rešenja o razdvajanju tužilac je precizirao optužnicu protiv Slavkovića, Koraća, Filipovića i Dragićevića. Na osnovu precizirane optužnice sudsko veće Okružnog suda – Veće za ratne zločine, donelo je i 12. juna javno objavilo presudu kojom je Slavkovića, Koraća i Filipovića oglasilo krivim za izvršenje krivičnog dela ratni zločin protiv civilnog stanovništva iz člana 142. KZ SFRJ, pa je Dragan Slavković osuđen na 15 godina zatvora, Ivan Korać na 13 godina zatvora, a Siniša Filipović na 3 godine zatvora. Optuženi Dragutin Dragićević je oslobođen optužbe.

Nalaz

Izrečena presuda je prva pravična presuda za zločine počinjene u Zvorniku;

Osuđeni su dobrovoljci iz Srbije, koji su u Zvornik došli organizovano, uz znanje i podršku MUP-a Srbije;

Svi su osuđeni kao neposredni i direktni izvršioci radnji koje predstavljaju elemente krivičnog dela ratni zločin;

Optužnica nije obuhvatila sva lica odgovorna za pojedine zločine u Zvorniku. Primera radi, logor u Domu kulture u Čelopeku u kome su ubijani i mučeni zatočeni Bošnjaci, čuvali su uniformisani i naoružani pripadnici policije, a nisu optužene njihove starešine; Počiniocima najtežih zločina u Zvorniku Dušanu Vučkoviću  Repiću (umro 10 dana pre početka suđenja), izvesnom Pufti (nedostupan državnim organima), izvesnom Pivarskom (poginuo u ratu) iz objektivnih razloga nije moglo biti suđeno;

Iako su osuđeni u ovom procesu bili neposredni izvršioci i nisu imali neku vlast ili ovlašćenja, njihova odgovornost je ogromna;

Svi optuženi, koji su oglašeni krivim, počinili su tako stravične zločine da je za njih jedina adekvatna kazna bila najstrožija predviđena u zakonu – 20 godina zatvora;

Sud je dao prevelik značaj olakšavajućim okolnostima na strani osuđenih, nabrajajući mladost, porodične prilike, bolest, kajanje, koje imaju značaj u predmetima klasičnog kriminala, dok su kod počinioca ratnih zločina deplasirane;

Sudsko veće je uložilo veliki napor da tokom suđenja koje je trajalo dve godine i šest meseci utvrdi materijalnu istinu, najvažniji svedoci su oštećeni koji su preživeli i bili očevici zločina. Međutim, od događaja u logoru prošlo je 15 godina, svedoci su bili zarobljeni i živeli u neljudskim uslovima, sa velikim  strahom za život, pod naredbom da gledaju u zid ili u pod, neki povremeno i bez svesti, pa je potpuno razumljivo što njihovi iskazi nisu identični u svim detaljima;

Sudsko veće je pravilno i potpuno utvrdilo činjenično stanje i dalo ubedljive razloge zbog čega neke dokaze prihvata, a druge ne;

Sudsko veće nije moglo ispraviti nedostatke optuženice, kao što su nedostatak dokaza o umešanosti optuženih Dragutina Dragićevića i Siniše Filipovića. Iako je oslobađanje optuženog Dragićevića i mala kazna optuženom Filipoviću izazvala nezadovoljstvo porodica žrtava, odluka Sudskog veća je u skladu sa dokazima.