Srbija ne primenjuje odredbe Protokola I uz Ženevske konvencije

Dana 8. juna 2017. godine navršava se 40 godina od usvajanja dopunskog Protokola I uz Ženevske konvencije, koji predviđa dužnost komandanata da spreče počinjenje zločina i kazne počinioce. Član 87, tačka 3 Protokola I glasi: „Visoke strane ugovornice i strane u sukobu treba da nalože svakom komandantu kome je poznato da će njegovi potčinjeni ili druga lica pod njegovom kontrolom izvršiti povredu Konvencija ili ovog Protokola da preduzme mere koje su potrebne da se spreči takva povreda, a ako je povreda Konvencija ili ovog protokola izvršena, da pokrene disciplinski ili kazneni postupak protiv izvršilaca.“ Sadržaj Protokola I inkorporiran je u domaće vojno zakonodavstvo 1988. godine. Međutim, u Srbiji do danas nema suđenja po komandnoj odgovornosti za zločine počinejne 90-ih godina tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji.

Fond za humanitarno pravo podneo je više krivičnih prijava protiv komandanata jedinica u čijim zonama odgovornosti su počinjeni zločini. Osim istrage u slučaju komandanta 125. Motorizovane brigade Vojske Jugoslavije Dragana Živanovića, ove krivične prijave su ignorisane. Tokom 13 godina rada Tužilaštva za ratne zločine, u Srbiji nije procesuirana nijedna visokorangirana osoba za zločine počinjene tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji.

Film „General Diković i 37. brigada na Kosovu“

U zoni odgovornosti 37. brigade Vojske Jugoslavije 1999. godine na Kosovu ubijeno je oko 1.400 civila. Posmrtni ostaci jednog broja žrtava otkriveni su u masovnim grobnicama u Srbiji. Brigadom je u to vreme komandovao aktuelni načelnik Generalštaba Vojske Srbije Ljubiša Diković. Ni on ni pripadnici njegove jedinice nikada nisu odgovarali za te zločine.

U filmu Fonda za humanitarno pravo „Ljubiša Diković i 37. brigada na Kosovu“ predočeni su dokazi o prisustvu i ulozi Vojske Jugoslavije u masovnim ubistvima civila u Izbici, Ćirezu, Šavarinama, Rezali i drugim selima u oblasti Drenice, a koji su prethodno opisani i u dosijeima “Ljubiša Diković” i “Rudnica“.

Više televizija u Srbiji, uključujući javne servise Radio-televizija Srbije i Radio-televizija Vojvodine, odbili su ili nisu odgovorili na zahtev da prikažu film. Zato će on biti postavljen na sajt i youtube kanal Fonda za humanitarno pravo u utorak 21. februara u 11 časova.

Škorpioni – Spomenar

Film je realizovan zahvaljujući finansijskoj podršci Nacionalne zadužbine za demokratiju (NED), S.A.D, i Švedskog helsinškog komiteta za ljudska prava (SHC), Švedska.

U filmu su korišćeni arhivski materijali Fonda za humanitarno pravo, Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju, kao i materijal koji su snimili Škorpioni.

Film je izrađen nakon što je FHP od pripadnika jedinice Škorpioni Dušana Kosanovića dobio dve original video kasete materijala o ratnom životu te jedinice, a potom snimio intervju sa još jednim pripadnikom ove jedinice, Goranom Stoparićem, o streljanju šest zarobljenika iz Srebrenice. Obojica govore u filmu o jedinici Škorpioni i svom učešću u njoj.

Osim orginalnih snimaka Škorpiona, u filmu su korišćeni arhivski materijali Fonda za humanitarno pravo i Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju.

Film je realizovan zahvaljujući finansijskoj podršci Nacionalne zadužbine za demokratiju i Švedskog helsinškog komiteta za ljudska prava.